استفاده از هر راهی به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به بتن یا حرکت و انتقال آب به داخل بتن، آب بندی نام دارد. آب‌بندی بتن به دو شکل نم‌بند و آب‌بند صورت می‌گیرد؛ ولی استفاده از هر روش دارای اصول خاصی می باشد. در زمان آب‌بندی و زمانی که بتن تحت فشار آب باشد، می‌توان از انواع افزودنی بتن آب‌بند استفاده نمود. این در صورتی است که مواد نم‌بندی تنها در مجاورت آب و بدون فشار آب استفاده می‌شوند؛ درست مثل دیوار در معرض بارش که نباید آب در آن به صورت مویینه نفوذ نمود. ضد آب کردن سازه‌های مجاور آب از گذشته تا به الان اهمیت زیادی داشته است و امروزه آب بند کردن بتن به خاطر قابلیت استفاده در همه ی سازه‌های مجاور آب بسیار حائز اهمیت است. بتن چون جسمی متخلخل بوده که نفوذپذیری زیادی داشته و امکان جریان هر گونه سیالی را در خود فراهم آورده است.
بیشترین مشکل در بتن را آب و جریان این مایع به وجود می آورد. پس کم کردن فضای خالی بتن، باعث جلوگیری از نفوذ آب در بتن می گردد. یکی از خواص بتن غیر قابل نفوذ، در امان ماندن از سیکل یخبندان و ذوب می باشد. زمانی که آبی در بتن وجود نداشته باشد، در چرخه سرما و یخ بندان نیز بحرانی درون بتن ایجاد نشده و ترکیدگی در اثر یخ زدن به وجود نمی آید.
جلوگیری از نفوذ آب در بتن و جریان یافتن آب، باعث آب بند کردن بتن می گردد. آب‌بندی با به کارگیری ورقه‌های غیر قابل نفوذ، چون مواد پلیمری قیر و پلی‌اتیلن صورت می گیرد. پوسته‌های مایع نیز مانند اورتان و آسفالت، پلیمری را روی سطح بتن کشیده تا مانع از ورود آب به بتن شوند. هر کدام از این راه ها، پس از بتن‌ریزی کامل اجرا شده و برای تکمیل و افزایش قدرت آب‌بندی بتن موجود و رفع نواقص و ترمیم بتن مورد استفاده قرار می گیرد. تأثیر مواد افزودنی بتن در حالت پلاستیک روی بتن، باعث متراکم کردن این جسم می‌گردد. استفاده از امولسیون‌های روغنی نیز، ترکیبات شیمیایی و واکنش‌های سیمانی را تحت‌تأثیر قرار داده و به نوعی با بستن منافذ و متورم شدن، راه عبور آب را خواهد بست.
به کارگیری راه های مکمل، مانند زه‌کشی اطراف سازه بتنی با ژئوسنتتیک‌هایی مثل ژئوممبرین و ژئوتکستایل نیز باعث افزایش ایمنی در مقابل قدرت مخرب جریان آب خواهد شد. البته این روش باید زمان اجرا یا پیش از ساخت سازه بتنی انجام شود، چون که استفاده از این سیستم در پروژه بهره‌برداری شده، هزینه بسیار سنگینی را متحمل پروژه می کند.
در برخی مواقع بعد از ساخت یک سازه متوجه نشت آب می‌شویم. در این هنگام، انجام عملیات ترمیمی تنها راه پیشگیری از تخریب سازه می باشد. به منظور انجام این فرایند، بهتر است درزهای اجرایی را به شکل V با ابعاد ۲*۲ سانتی‌متر بتراشید و سپس از دوغاب تزریقی برای پر کردن با فشار بالا استفاده کنید.
انواع روش‌های آب بندی بتن چیست؟
به صورت کلی دو روش به منظور آب‌بندی بتن وجود دارد:
- اول، روش اولیه: زمان اجرا و ساخت سازه.
- دوم، روش ثانویه: با پوشش سطحی یا استفاده از روش تزریقی.
در اغلب موارد هدف از آب‌بندی سازه بتنی، حفظ سازه در مقابل نفوذ آب می باشد؛ در صورتی که شاید اصلاً شاهد جریان آب از یک سمت به سمت دیگر بتن نباشید. آب‌بندی اولیه و به کارگیری روش‌های ایمن زمان ساخت بتن، بسیار بهتر از اجرای روش‌های ثانویه آب بندی می باشد. مهم‌ترین موضوع در عدم بکارگیری این راه ها زمان ساخت، آشنایی نداشتن کاربران با این روش‌ها و عواقب استفاده نکردن از آن‌ها است. به منظور آب‌بندی ساختار بتن، باید عوامل مؤثری را در نفوذپذیری بتن کنترل نمود که از جمله آن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- اول، کیفیت مصالح مصرفی، چون: سیمان و سنگدانه ریز و درشت.
- دوم، نسبت آب به سیمان.
- سوم، طرح اختلاط بتن.
- چهارم، شیوه مراقبت و عمل آوری بتن.
- پنجم، به کارگیری مقدار کافی از مواد آب بند‌کننده در بتن الزامی می باشد. در صورت عدم بکارگیری درست این مواد، بتن به خوبی آب بند نمی شود. جذب سطحی نیز در این مورد بسیار کم رخ می‌دهد. مواد آب‌بند کننده مثل استریت‌ها، مانع از رشد جلبک روی سطح بتن شده و در مقابل خوردگی آرماتور در محیط کلر دار مقاومت می‌کند.
- ششم، اگر بعد از ساخت و بهره‌برداری نشت آب اتفاق افتد، راه‌های بازسازی یا ترمیمی بتن راهکاری مناسب به منظور جلوگیری از نفوذ آب خواهد بود. در زمانی که فشار آب شدید و مانع اجرای بتن شود، باید ابتدا از کاهش فشار به وسیله زهکش یا پیش تزریق برای حذف فشار استفاده کرد و سپس به ترمیم نواحی معیوب پرداخت.
- هفتم، بسته به وضعیت بحران، تراشیدن و کندن بخش مشکل‌دار یا اجرای لایه بتنی جدید روی سطحروش مناسبی می باشد. در صورت عدم بهبود اوضاع نشت به وسیله ی تعمیر سازه و بتن باید به سراغ روش‌های تکمیلی و عایق رفت.
انواع افزودنی‌های آب بندی بتن چیست؟
در ادامه، انواع افزودنی‌های مورد استفاده در آب‌بندی بتن گفته شده است:
- اول، مواد دفع‌کننده آب مثل صابون یا اسید چرب که با هیدرات سیمان قابلیت واکنش دارد.
- دوم، ذرات جامد بسیار ریزتر از ذرات سیمان که با خاصیت پر کنندگی بدون شرکت در هیدراسیون خلل و فرج بتن را پر می نمایند.
- دوم، ذرات جامد ریز که علاوه بر خاصیت پر کنندگی در واکنش هیدراتاسیون نیز شرکت دارند.
- سوم، موادی به منظور آب‌بندی با پیستوله به سطح بتنی پاشیده می‌شود. این مواد آب بند باید به شکل پیوسته اجرا شود. عموماً کاربرد این مواد بعد از اجرای بتن است. اگر بتن ضعیف اجرا شده باشد، این مواد جلوی نشت آب را می‌گیرد.
- چهارم، پلاستر سیمانی آب بند نیز به منظور بالا بردن خاصیت آب‌بندی با مواد پلیمری مخلوط می‌شود. ضخامت این اندود، باید حدود ۵ الی ۱۰ میلی‌متر باشد و این مواد جزو آب‌بند کننده‌های ثانویه می باشد.
- پنجم، پرایمر آب بند تک جزئی، شامل قیر لاستیکی می باشد. این پرایمرها در آب حل شده و به وسیله قلم‌مو یا مواد اندودکاری دیگر کاملاً روی سطح پوشش داده می‌شود.
- ششم، در پرایمر دو جزئی، ابتدا یک لایه مایع روی سطح ریخته می‌شود. در آخر مواد پودری روی آن پاشیده می‌شود. این مواد با قلم‌مو هم قابلیت اجرا دارند، ولی اجرای آن‌ها در ضدآب کردن کامل بتن بسیار اهمیت دارد.
- هفتم، پرایمرهای سه جزئی با فلزاتی مانند روی فرآوری می‌شوند. این مواد مانع از خوردگی و پوسیدگی لایه زیرین خود شده و در گروه آب‌بندهای قوی به شمار می‌روند.
- هفتم، ایزوگام سطح برای آب‌بندی، روشی بسیار آسان می باشد. این روش در ایران جزو بهترین و آسان‌ترین راه‌های آب بند کردن بتن به شمار می‌رود.