در این مقاله به همراه مقالات بعدی توضیحات کاملی در زمینه سقف تیرچه بلوک شامل: تعریف سقف تیرچه بلوک، اجزای تشکیل‌دهنده آن، معرفی هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده آن، محدودیت‌ها، کاربردها، مزایا آن و … ارائه خواهیم داد.
سقف تیرچه بلوک چیست؟
مطمعنا بارها نام این نوع سقف ساختمانی را شنیده‌اید چراکه سقف تیرچه بلوک یکی از متداول‌ترین و همچنین رایج‌ترین سقف‌های ساختمانی می‌باشد که از گذشته تاکنون همچنان توسط ساختمان‌سازها مورد استفاده قرار می‌گیرد. دلیل نام‌گذاری سقف تیرچه بلوک به این شکل، این است که در پیاده‌سازی و اجرای این سقف ساختمانی، از تیرچه‌ها به‌عنوان تیرهای فرعی استفاده می‌شود درصورتی که بلوک‌ها تنها برای پرکردن فضاهای خالی بین تیرچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این‌رو به این سقف ساختمانی، سقف تیرچه بلوک می‌گویند.
از آن‌جایی که سقف تیرچه بلوک جزء دال‌های یک طرفه است دارای بار مرده می‌باشد که برای کاهش بار مرده آن از بلوک‌های بسیار سبکی که داخل آن‌ها با استفاده از سفال و یا فوم پرشده است استفاده می‌شود. می‌توان گفت که تیرچه‌ها در دو نوع بتنی و فولادی طراحی و تولید می‌گردند درصورتی که بلوک‌ها نیز در دو نوع سفالی و فوم‌های پلی‌استایرن در بین تیرچه‌ها تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته از آن‌جایی که امروزه ساختمان‌ها براساس معیار وزن کم ساخته می‌شوند تا در مقابل نیروی زمین‌لرزه در حین زلزله که رابطه مستقیمی با وزن ساختمان دارد، ساختمان از مقاومت بالایی برخوردار باشد و دچار آسیب‌های جدی نشود، بیشتر از بلوک‌های پرشده از فوم استفاده می‌کنند چراکه نسبت به بلوک‌هایی که با استفاده از سفال پرشده‌اند از وزن بسیار کمی برخوردار می‌باشند. وزن کم بلوک‌های پرشده از فوم در کاهش وزن نهایی ساختمان نیز تاثیر ویژه‌‌ای دارد. البته این تنها مزیت بلوک‌های فومی نیست چراکه بلوک‌ها از مزایای دیگری شامل: کاهش مدت زمان اجرا و کاهش مقدار مصالح پرتی نیز برخوردار هستند که همین ویژگی‌ها موجب برتری بلوک‌های فومی نسبت به بلوک‌های سفالی و افزایش استفاده از آن‌ها شده است.
در اجرا و پیاده‌سازی سقف تیرچه بلوک تنها از مقداری بتن که باید فولادهای کششی را در خود جای دهد استفاده می‌شود چراکه به جزء فولاد سایر مصالح ساختمانی تحمل نیروهای کششی را ندارند از این‌رو بتن نیز علاوه‌بر اینکه تحمل نیروهای کششی را ندارد بلکه موجب افزایش بار مرده سقف می‌شود. بنابراین تنها از مقدار کمی بتن در اجرا و پیاده‌سازی سقف تیرچه بلوک استفاده می‌شود که بتوان تا جایی که امکانش است بار مرده سقف را کاهش داد.
در بخش اول این مقاله توضیح کاملی در زمینه سقف تیرچه بلوک ارائه دادیم در این مقاله نیز تمامی اجزای این نوع سقف ساختمانی را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.
سقف تیرچه بلوک از اجزای متعددی شکل گرفته است که این اجزا شامل: تیرچه، بلوک، کلاف میانی، آرماتورهای افت و حرارت، آرماتور منفی، آرماتور برشی و بتن پوششی می‌باشند. در ادامه هر یک از این اجزا را به طور کامل توضیح خواهیم داد.
تیرچه
همانطور که در بخش اول این مقاله اشاره کردیم، سقف تیرچه بلوک همانطور که از نامش پیداست با استفاده از تیرچه به‌عنوان قالب‌های فرعی و بلوک اجرا و پیاده‌سازی می‌شود. تیرچه‌های مورد استفاده در این نوع سقف ساختمانی یا به صورت تیرچه‌های بتنی هستند و یا به‌صورت تیرچه‌های فولادی می‌باشند. در ادامه با هر یک از این انواع تیرچه‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد.
درواقع تیرچه بتنی، یک سازه پیش‌ساخته است که ترکیبی از بتن و میلگرد می‌باشد. به‌گونه‌ای که بلوک‌ها بین تیرچه‌ها به عنوان قالب قرار می‌گیرند و سپس با استفاده از بتن پوششی که همان لحظه به صورت درجا ریخته می‌شود یک مقطع T شکل تشکیل می‌دهند.
تیرچه فولادی که نام دیگر آن تیرچه خرپای فولادی است به طور کلی شامل دو نوع: با قالب ماندگار و بدون قالب ماندگار می‌باشد. تیرچه فولادی از اجزای متعددی شامل: آرماتورهای کششی، آرماتورهای عرضی، آرماتورهای بالایی، بتن پاشنه تیرچه، آرماتورهای تقویتی و آرماتورهای کمکی اتصال تشکیل می‌شود.
بلوک
به قطعه‌ای که بین دو تیرچه قرار می‌گیرد، بلوک گفته می‌شود البته باید اشاره کنیم که ابعاد بلوک باتوجه به فاصله‌ای که بین دو تیرچه وجود دارد تغییر می‌کند.
کلاف میانی
یکی از راهکارهایی که از آن برای افزایش مقاومت ساختمان در برابر زلزله استفاده می‌کنند این است که وزن ساختمان را به طور یکسان در تمامی بخش‌های آن تقسیم کنند. یکی از مهم‌ترین اجزای سقف تیرچه بلوک که برای تقسیم وزن سقف در کل بخش‌های ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، کلاف میانی است. درواقع کلاف میانی با هدف تقویت دیافراگم ساختمان به صورت عمودی بر روی تیرچه‌ها قرار می‌گیرد و موجب توزیع بار یکنواخت بر روی تمامی بخش‌های ساختمان می‌شود.
آرماتورهای افت و حرارت
به آرماتورهایی که در دو جهت عمود بر یکدیگر در قسمت بالایی بتن سقف بر روی یکدیگر قرار می‌گیرند تا تنش‌های ناشی از جمع‌شدگی ساختمان و همچنین تغییر حرارت را جذی کنند، آرماتورهای افت و حرارت گفته می‌شود.
آرماتور منفی
به آرماتورهایی که قبل از عملیات بتن‌ریزی در هر یک از تیرچه‌ها و محل‌های بتن‌ریزی قرار داده می‌شوند آرماتورهای منفی گفته می‌شود.
آرماتور برشی
درصورتی که از میلگرد تیرچه عرضی به مقدار لازم در تکیه‌گاه استفاده نشده باشد از آرماتوری در تکیه‌گاه استفاده می‌شود که به آن آرماتور برشی گفته می‌شود.
بتن پوششی
درواقع یکی از انواع بتن، یتن پوششی است که در مقالات قبلی به طور کامل به آن اشاره کردیم، این نوع بتن قسمتی از تیر مرکب می‌باشد که پس از اینکه تیرچه‌ها و همچنین بلوک‌ها جاگذاری می‌شوند اجرا می‌گردد.
