همه چیز درمورد سقف تیرچه بلوک

در این مقاله به همراه مقالات بعدی توضیحات کاملی در زمینه سقف تیرچه بلوک شامل: تعریف سقف تیرچه بلوک، اجزای تشکیل‌دهنده آن، معرفی هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده آن، محدودیت‌ها، کاربردها، مزایا آن و … ارائه خواهیم داد.

سقف تیرچه بلوک چیست؟

مطمعنا بارها نام این نوع سقف ساختمانی را شنیده‌اید چراکه سقف تیرچه بلوک یکی از متداول‌ترین و همچنین رایج‌ترین سقف‌های ساختمانی می‌باشد که از گذشته تاکنون همچنان توسط ساختمان‌سازها مورد استفاده قرار می‌گیرد. دلیل نام‌گذاری سقف تیرچه بلوک به این شکل، این است که در پیاده‌سازی و اجرای این سقف ساختمانی، از تیرچه‌ها به‌عنوان تیرهای فرعی استفاده می‌شود درصورتی که بلوک‌ها تنها برای پرکردن فضاهای خالی بین تیرچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این‌رو به این سقف ساختمانی، سقف تیرچه بلوک می‌گویند.

از آن‌جایی که سقف تیرچه بلوک جزء دال‌های یک طرفه است دارای بار مرده می‌باشد که برای کاهش بار مرده آن از بلوک‌های بسیار سبکی که داخل آن‌ها با استفاده از سفال و یا فوم پرشده است استفاده می‌شود. می‌توان گفت که تیرچه‌ها در دو نوع بتنی و فولادی طراحی و تولید می‌گردند درصورتی که بلوک‌ها نیز در دو نوع سفالی و فوم‌های پلی‌استایرن در بین تیرچه‌ها تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته از آن‌جایی که امروزه ساختمان‌ها براساس معیار وزن کم ساخته می‌شوند تا در مقابل نیروی زمین‌لرزه در حین زلزله که رابطه مستقیمی با وزن ساختمان  دارد، ساختمان از مقاومت بالایی برخوردار باشد و دچار آسیب‌های جدی نشود، بیشتر از بلوک‌های پرشده از فوم استفاده می‌کنند چراکه نسبت به بلوک‌هایی که با استفاده از سفال پرشده‌اند از وزن بسیار کمی برخوردار می‌باشند. وزن کم بلوک‌های پرشده از فوم در کاهش وزن نهایی ساختمان نیز تاثیر ویژه‌‌ای دارد. البته این تنها مزیت بلوک‌های فومی نیست چراکه بلوک‌ها از مزایای دیگری شامل: کاهش مدت زمان اجرا و کاهش مقدار مصالح پرتی نیز برخوردار هستند که همین ویژگی‌ها موجب برتری بلوک‌های فومی نسبت به بلوک‌های سفالی و افزایش استفاده از آن‌ها شده است.

در اجرا و پیاده‌سازی سقف تیرچه بلوک تنها از مقداری بتن که باید فولادهای کششی را در خود جای دهد استفاده می‌شود چراکه به جزء فولاد سایر مصالح ساختمانی تحمل نیروهای کششی را ندارند از این‌رو بتن نیز علاوه‌بر اینکه تحمل نیروهای کششی را ندارد بلکه موجب افزایش بار مرده سقف می‌شود. بنابراین تنها از مقدار کمی بتن در اجرا و پیاده‌سازی سقف تیرچه بلوک استفاده می‌شود که بتوان تا جایی که امکانش است بار مرده سقف را کاهش داد.

در بخش اول این مقاله توضیح کاملی در زمینه سقف تیرچه بلوک ارائه دادیم در این مقاله نیز تمامی اجزای این نوع سقف ساختمانی را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.

سقف تیرچه بلوک از اجزای متعددی شکل گرفته است که این اجزا شامل: تیرچه، بلوک، کلاف میانی، آرماتورهای افت و حرارت، آرماتور منفی، آرماتور برشی و بتن پوششی می‌باشند. در ادامه هر یک از این اجزا را به طور کامل توضیح خواهیم داد.

تیرچه

همانطور که در بخش اول این مقاله اشاره کردیم، سقف تیرچه بلوک همانطور که از نامش پیداست با استفاده از تیرچه به‌عنوان قالب‌های فرعی و بلوک اجرا و پیاده‌سازی می‌شود. تیرچه‌های مورد استفاده در این نوع سقف ساختمانی یا به صورت تیرچه‌های بتنی هستند و یا به‌صورت تیرچه‌های فولادی می‌باشند. در ادامه با هر یک از این انواع تیرچه‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد.

• تیرچه بتنی

درواقع تیرچه بتنی، یک سازه پیش‌ساخته است که ترکیبی از بتن و میلگرد می‌باشد. به‌گونه‌ای که بلوک‌ها بین تیرچه‌ها به عنوان قالب قرار می‌گیرند و سپس با استفاده از بتن پوششی که همان لحظه به صورت درجا ریخته می‌شود یک مقطع T شکل تشکیل می‌دهند.

• تیرچه فولادی

تیرچه فولادی که نام دیگر آن تیرچه خرپای فولادی است به طور کلی شامل دو نوع: با قالب ماندگار و بدون قالب ماندگار می‌باشد. تیرچه فولادی از اجزای متعددی شامل: آرماتورهای کششی، آرماتورهای عرضی، آرماتورهای بالایی، بتن پاشنه تیرچه، آرماتورهای تقویتی و آرماتورهای کمکی اتصال تشکیل می‌شود.

بلوک

به قطعه‌ای که بین دو تیرچه قرار می‌گیرد، بلوک گفته می‌شود البته باید اشاره کنیم که ابعاد بلوک باتوجه به فاصله‌ای که بین دو تیرچه وجود دارد تغییر می‌کند.

کلاف میانی

یکی از راهکارهایی که از آن برای افزایش مقاومت ساختمان در برابر زلزله استفاده می‌کنند این است که وزن ساختمان را به طور یکسان در تمامی بخش‌های آن تقسیم کنند. یکی از مهم‌ترین اجزای سقف تیرچه بلوک که برای تقسیم وزن سقف در کل بخش‌های ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، کلاف میانی است. درواقع کلاف میانی با هدف تقویت دیافراگم ساختمان به صورت عمودی بر روی تیرچه‌ها قرار می‌گیرد و موجب توزیع بار یکنواخت بر روی تمامی بخش‌های ساختمان می‌شود.

آرماتورهای افت و حرارت

به آرماتورهایی که در دو جهت عمود بر یکدیگر در قسمت بالایی بتن سقف بر روی یکدیگر قرار می‌گیرند تا تنش‌های ناشی از جمع‌شدگی ساختمان و همچنین تغییر حرارت را جذی کنند، آرماتورهای افت و حرارت گفته می‌شود.

آرماتور منفی

به آرماتورهایی که قبل از عملیات بتن‌ریزی در هر یک از تیرچه‌ها و محل‌های بتن‌ریزی قرار داده می‌شوند آرماتورهای منفی گفته می‌شود.

آرماتور برشی

درصورتی که از میلگرد تیرچه عرضی به مقدار لازم در تکیه‌گاه استفاده نشده باشد از آرماتوری در تکیه‌گاه استفاده می‌شود که به آن آرماتور برشی گفته می‌شود.

بتن پوششی

درواقع یکی از انواع بتن، یتن پوششی است که در مقالات قبلی به طور کامل به آن اشاره کردیم، این نوع بتن قسمتی از تیر مرکب می‌باشد که پس از اینکه تیرچه‌ها و همچنین بلوک‌ها جاگذاری می‌شوند اجرا می‌گردد.

مزایای به کارگیری سقف تیرچه و بلوک:

به کارگیری سقف های تیرچه و بلوک در ساختمان ها، بسیار مرسوم است. از مهمترین مزایای سقف های تیرچه و بلوک در مقایسه با سقف های دیگر مانند سقف طاق ضربی و دال بتنی مسلح یکپارچه، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اول، به دلیل استفاده از بلوک های تو خالی و حذف بتن منطقه کششی در مصرف بتن صرفه جویی قابل توجهی می گردد.

دوم، به علت کاهش فضای بتنی به کمک بلوک ها در منطقه ی کششی از مصرف آرماتور های فولادی کم می شود که این امر از نظر اقتصادی بسیار مناسب می باشد.

سوم، به دلیل تولید صنعتی تیرچه و بلوک در کارخانه کیفیت مناسب تری حاصل شده و نیروی انسانی کمتری مورد نیاز خواهد بود.

چهارم، با توجه به وزن کم تیرچه ها، حمل و نصب آنها امکان پذیر است و در ساختمان هایی با طبقات کم، نیاز به استفاده از جرثقیل را منتفی خواهد کرد.

پنجم، به دلیل پیش ساخته بودن تیرچه وبلوک، نصب سقف بسیار سریع و آسان می باشد و به کارگران متخصص که برای قالب بندی و آرماتوربندی سقف های بتن آرمه استخدام می گردند، نیازی نیست.

ششم، قالب بندی زیر سقف، تنها به شمع بندی و نصب چهارتراش در فواصل مشخص، به منظور تامین تکیه گاه های موقت تیرچه ها محدود می شود.

هفتم، از نقطه نظر اجرایی، استفاده از سقف های تیرچه و بلوک سرعت عمل بیشتری را سبب می شود و به کارهای پرهزینه و وقت گیر کارگاهی نیازی نمی باشد.

هشتم، در سقف های تیرچه و بلوک، بتن ریزی به صورت یکپارچه صورت می گیرد و بتن کمتری نسبت به سقف های بتن آرمه متداول مورد نیاز  برای مثال برای سقف بتنی متداول با ضخامت ۱۴ سانتیمتر، ۱۴/۰ متر مکعب بتن در هر متر مربع مورد نیاز می باشد که در سقف تیرچه و بلوک، این مقدار به حدود متوسط ۰۶/۰ متر مکعب کم می شود.

نهم، با توجه به امکان ایجاد یک دیافراگم صلب یا نیمه صلب در سقف های تیرچه و بلوک، با اعمال تمهیدات لازم، این نوع سقف ها نسبت به سقف های دیگر از عملکرد لرزه ای بهتری نسبت به سقف های دیگر برخوردار می باشند.

دهم، بلوک های مجوف در سقف های تیرچه و بلوک به عنوان عایق حرارتی عمل خواهند کرد.

یازدهم، به علت تولید تیرچه ها در کارخانه و پیش ساخته بودن آن ها، کنترل دقیق بر مقدار بتن پوششی روی آرماتورهای کششی انجام می گیرد.

دوازدهم، به دلیل مسطح بودن زیر سقف ( در مقایسه با سقف های دیگر مانند طاق ضربی )، ضخامت نازک کاری به حداقل می رسد و در نهایت بار مرده سقف کم می شود.

سیزدهم، به علت یکنواختی سطح بالای سقف، برای کف سازی به ملات کمتری نیاز می باشد.

اجزای سقف تیرچه و بلوک عبارتند از:

اول، تیرچه.

 دوم، بلوک.

 سوم، آرماتورهای افت وحرارت ( حرارت و جمع شدگی ) وآرماتور منفی.

 چهارم، کلاف میانی.

پنجم، بتن پوششی ( درجا).

سقف های تیرچه و بلوک، تلفیقی از دو شیوه پیش ساختگی و بتن ریزی در محل بوده که در آن قالب تحتانی به کلی حذف می گردد. در این سقف ها در مدل تیرچه ی فولادی با جان باز، تیرچه ی فولادی و در نوع تیرچه ی بتنی آن، آرماتورهای کششی و برشی ( عرضی ) و نیز پوشش بتن آرماتورهای اصلی، به صورت تیرچه های پیش ساخته, در کارخانه ساخته می شوند. در کارگاه، بعد از قرار دادن تیرچه ها در فواصل مشخص و شمع بندی زیر تیرچه ها، بلوک ها را میان دو تیرچه مجاور قرار داده و سپس آرماتورهای حرارتی را جای گذاری کرده و بتن ریزی را انجام خواهند داد.