وال پست پروفیل‌هایی با نمره پایین و به شکل کلاف بوده که در طول های مشخص به منظور یکپارچه عمل کردن دیوار در میان قاب ها و در دل دیوار قرار می گیرد. در حقیقت وال پست ها زمان زلزله و باد، نیروهای وارده را از دیوار به فریم منتقل کرده و درنهایت باعث استحکام بیشتر دیوار خواهند شد. همان‌طور که خدمتتان عرض کردیم وال پست برای اتصال بهتر دیوار با اسکلت سازه به کار می رود و در فرهنگ لغت نیز به معنی «نگه‌دارنده دیوار» می باشد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
اهمیت استفاده از والپست چیست؟
اغلب فعالان حوزه ساخت و ساز اعتقاد دارند که محکم بودن قسمت های اصلی سازه مثل تیر، ستون و سقف‌ها برای استحکام ساختمان و عملکرد درست آن کفایت می کند. در صورتی که در زلزله‌های اخیر به ویژه زلزله کرمانشاه دیده شد که با وجود پایداری سازه و اعضای اصلی آن، عدم استحکام اعضای غیر سازه‌ای ازجمله دیوارهای پیرامونی، تیغه‌ها، نماهای ساختمان و تأسیسات می‌تواند آسیب‌های اقتصادی و حتی جانی جبران ناپذیری به وجود آورد؛ درنتیجه لزوم اجرای قسمت هایی مثل وال پست بر همگان مشخص گشت.
انواع وال پست چیست؟
انواع وال پست‌ها در دو دسته کلی قرار دارد:
- اول، وال پست عمودی یا قائم.
- دوم، وال پست افقی.
اول، wall post عمودی – وال پست قائم
وال پست عمودی زمانی به کار می رود که دهانه بزرگ باشد و برای نصب آن را از روی تیر طبقه پایین به زیر تیر طبقه بالا در دهانه جوش می دهند. در اجرای وال پست عمودی، باید میلگرد آجدار نمره ۱۰ در فاصله های یک متر به یک متر به نبشی یا قوطی جوش داده شود تا درگیری لازم مابین تیغه و وال پست ایجاد شود. در این صورت دیوار در زمان وارد شدن بارهای جانبی رفتار یک دست تری خواهد داشت.
علاوه بر نبشی مورد استفاده در وال پست، پروفیل ها و یا میلگرد مورد استفاده در ساخت و تکمیل وال پست، باید با ضدزنگ بوده یا با پرایمر کاملا پوشیده شود. اگر پروفیلی که در نظر گرفتید برای وال پست نبشی باشد، بهتر است دهانه آن یک سانتی متر بیشتر از ضخامت دیوار مربوط در نظر گرفته شود.
دوم، wall post افقی
وال پست افقی فقط درصورتی که ارتفاع دیوار بیشتر از 3.5 متر باشد، قابل اجرا است. به منظور اتصال بهتر، وال پست افقی را با استفاده از میلگردهای آجدار نمره ۱۴ و یا بالاتر در فواصل ۱ تا ۱٫۵ متر به سازه سقف وصل خواهند کرد.
مهم ترین کاربردهای وال پست با نبشی در سازه‌های متفاوت
وال پست در سازه‌های مختلف از جمله سازه‌های فلزی و بتنی استفاده می شود و برای هر سازه‌ای نوع خاصی از وال پست طراحی شده است. نوع بتنی در سازه‌های با مصالح بنایی و نوع فلزی در ساختمان‌های دارای اسکلت به کار می رود. وال پست در سازه‌های متفاوت را از پروفیل‌هایی مثل نبشی، ناودانی، قوطی و تسمه می‌سازند؛ ولی وال پست ساخته شده از نبشی نسبت به نوع تولید شده از قوطی پروفیل، در انتقال بار جانبی و یکدستی دیوار بهتر عمل می کند.
چگونگی اجرا و جزئیات اجرای وال پست چیست؟
در مورد چگونگی اجرای وال پست در ساختمان‌ها، ۲ روش وجود دارد:
روش اول:
در روش اول اجرای وال پست، باید پیش از بتن ریزی و زمان آرماتوربندی پلیت‌ها داخل مقطع قرار گیرند.
روش دوم:
در روش دوم اجرای وال پست، باید از بتن ریزی مقاطع، پلیت های موردنظر توسط انکر بولت روی سطح بتنی محکم شوند.
اجرای وال پست در ساختمان بتنی:
اجرای وال پست در ساختمان بتنی بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که به کار بردن وال پست دیوار سبب می شود در هنگام زلزله سازه تغییر شکل ندهد.
اجرای وال پست در اسکلت فلزی:
اجرای وال پست در اسکلت فلزی ضرورت دارد؛ چرا که به خاطر تغییر مکان جانبی نسبتاً زیاد سازه خصوصاً در طبقات بالاتر می‌تواند به عملکرد درست سازه کمک کند. نحوه جوشکاری وال پست به ساختمان هایی با اسکلت فلزی، از طریق جوشکاری وال پست به تیر و ستون صورت می گیرد.
نحوه اجرای وال پست دیوار داخلی چگونه است؟
برای اجرای وال پست دیوارهای داخلی یا تیغه‌ها، باید 2 نکته را رعایت نمایید. در دیوارهایی که ارتفاع آن‌ها از 1.8 متر بیشتر است، باید والپست از دو طرف به سازه وصل گردد.
در صورت استفاده از کلاف عمودی در دیوار، حداکثر طول دیوارهای بین دو کلاف نباید از 6 متر تجاوز کند. در صورت بیشتر شدن این مقدار، باید به ازای هر 6 متر یک نبشی به وال پست اضافه نمایید. همچنین اگر طول دیوار از 40 برابر ضخامت آن بیشتر شود، باید برای ساخت آن از کلاف استفاده کنید.
سایز نبشی وال پست باید چقدر باشد؟
برای داشتن یک والپست ایمن و مستحکم، باید سایز نبشی وال پست حداقل 4 یا 5 سانتی‌متر باشد. در صورت استفاده از قوطی پروفیل، می‌توانید از قوطی‌های مربعی سایز 50 تا 150میلی‌متری استفاده نمایید. البته این نکته را هم به یاد داشته باشید که سایز نبشی وال پست یا قوطی برای اتصال wall post به تیز با سایز موردنیاز برای اتصال به فونداسیون متفاوت است.
استانداردها+جزئیات وال پست نظام مهندسی
اهمیت استفاده از وال پست در ایران به 10 سال گذشته بر می گردد. تقریباً از این زمان بود که استانداردهای وال پست نیز شکل گرفت که در اجرا اهمیت زیادی دارند. در ادامه استانداردهای وال پست را بیان می‌کنیم:
اول، استاندارد 2800 (جزئیات وال پست نظام مهندسی)
استاندارد 2800 یکی از استانداردهای وال پست است که باید نکات آن در اجرای وال پست در نظر گرفته شود. بندهای این استاندارد عبارت‌اند از:
بند 4-5-4: دیوارهای داخلی یا تیغه‌های با ارتفاع بیش از 1/8 متر، باید به شکل مناسبی مانند استفاده از وادارها و دیگر روش‌ها ازنظر جانبی به سازه اتصال پیدا کنند.
بند 7-5-3: بیشترین طول مجاز هر دیوار غیر سازه‌ای که بین دو کلاف قائم قرار دارد، نباید از 6 متر یا 40 برابر ضخامت آن تجاوز کند. بیشترین ارتفاع دیوار غیر سازه‌ای از تراز کف نیز تنها می تواند 3.5 متر باشد. لبه‌های قائم تمام دیوارهای غیر سازه‌ای باید اتصال داشته باشند.
لبه‌های فوقانی (افقی) دیوار غیر سازه‌ای که در تمام ارتفاع کشیده نشده است باید با کلاف فولادی یا ناودانی نمره 6 یا معادل مقطع بتن مسلح یا چوبی که به دیوار سازه‌ای یا کلاف‌های احاطه‌کننده دیوار غیر سازه‌ای وصل باشد، مقید شود.
بر اساس تعریف بند 3-7 صفحه 64 آئین نامه 2800 ویرایش دوم:
حداکثر طول مجاز دیوار غیر سازه ای یا تیغه ای بین دو پشت بند عبارت است از 40 برابر ضخامت دیوار یا تیغه و یا 6 متر هر کدام کمتر باشد و حداکثر ارتفاع مجاز دیوارهای غیر سازه ای و تیغه ها از تراز کف مجاور 3.5 متر است.
دوم، وال پست در مقررات ملی ساختمان
بر اساس بند 4-9-1-3 مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، باید همه ی دیوارهای پیرامونی جهت مقاومت در برابر زلزله توسط وال پست یا وادارهای عمودی ایمن شوند. همچنین نحوه اتصال و الزام به اجرای وادار عمودی وال پست در این بند توضیح داده شده است. رعایت ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان نیز در مورد وال پست حیاتی است. همچنین بند 8-3-1-11 مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان نیز درباره ی اجرای وال پست بوده که به اتصال اجزای غیر سازه‌ای به اجزای سازه‌ای اشاره دارد.
نکات اجرایی وال پست چیست؟
نکات اجرایی وال پست‌ها بسیار زیادند که در زیر به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره شده است:
> باید قبل از بتن‌ریزی سقف در زیر و روی تیر بتنی و در محل اجرای وال پست بیس پلیت اجرا شود.
* اگر بیس پلیت قبل از بتن‌ریزی انجام نشود، حتماً باید توسط رول بولت پلیت‌ها به تیرها از بالا و پایین اتصال داده شوند. در نظر داشته باشید که هرگز نباید از میخ‌های فولادی 3 سانتی‌متری برای نصب پلیت‌ها به جان تیرها استفاده گردد.
نحوه اتصال+شماره نبشی وال پست
نحوه اتصال وال پست چندان سخت نیست؛ اما به دقت زیادی احتیاج دارد. در ادامه سعی کرده‌ایم اصول اجرای وال پست را به‌صورت چک‌لیست بیان کنیم:
- در ابتدای کار جوشکار باید طبق نقشه‌های اجرایی و با استفاده از دوبل نبشی 4 و سپری وال پست را بسازد.
- در گام بعد وال پست‌های آماده را در محل مشخص‌شده توسط جوشکاری نصب می‌کنند.
- در مرحله سوم پس از نصب وال پست ها، اجرای دیوار آغاز می‌شود.
مهم‌ترین اشتباهات رایج در اجرای وال پست چیست؟
اشتباهات بزرگ در اجرای نبشی برای وال پست به طور معمول زمانی پیش می آید که اجرای آن توسط پیمانکار به دلیل کاهش هزینه‌ها یا دلایل دیگر با تغییراتی رو به رو شود. از جمله اشتباهات رایج در اجرای وال پست، استفاده از میلگرد به‌جای نبشی در اجرای کلاف‌های افقی می باشد. همچنین از دیگر اشتباهات رایج در اجرای وال پست می‌توان به عدم اجرای پشت به پشت نبشی‌های افقی و قائم اشاره نمود. در این صورت دیوار فقط در یک سمت، در داخل نبشی‌ها اجرا می‌شود که این امر از استحکام سازه خواهد کاست.
وظیفه مهندس ناظر در اجرای وال پست چیست؟
در زیر به وظایف مهندس ناظر در اجرای وال پست اشاره شده است:
- اول، کنترل هم‌راستایی نبشی کشی توسط قپان در تمام طبقات.
- دوم، شاغول بودن نبشی‌ها.
- سوم،عدم تغییر مساحت ساختمان در اثر نبشی کشی ساختمان.
- چهارم، کنترل نحوه جوشکاری نبشی‌ها به صفحات اتصال.
اجرای وال پست بین دیوار و اسکلت سازه درگیری مناسبی ایجاد کرده تا از ریزش دیوار در مقابل نیروهای وارد شده در اثر زلزله و باد جلوگیری کند. درصورتی که مهندس ناظر وال پست را طبق نقشه‌های ساختمانی اجرا نکند و بعداً در اثر زلزله و ریزش این دیوار و آسیب رسیدن به فردی، یکی از افرادی که مقصر خواهد بود مهندس ناظر است. بنابراین توصیه می‌شود درصورتی‌که در پروژه‌ای مراحل وال پست و نبشی کشی به‌درستی انجام نشده باشد، مهندس ناظر برگه پایان کار را مهر و امضا نکنند.