به منظور مقابله با لنگر منفی یا نگاتیو از میلگرد ممان منفی استفاده می گردد. شاید بپرسید لنگر منفی چیست؟!
آنچه در این مقاله می‌خوانید
در طراحی سقف تیرچه بلوک با وجود آن که اتصال تیکه گاه از نوع ساده تصور می شود ولی در عمل به خاطر بتن ریزی درجا تیر و سقف، این اتصال از نوع گیردار شده و لنگر در بخش بالای سقف به وجود می آید.
در این متن هر آن چه که از آرماتور ممان منفی، ضوابط آن و همچنین فرق میلگرد ممان منفی و ادکا باید بدانید، حرف خواهیم زد.
آرماتور ممان منفی چیست؟
هنگامی که روی سقف بارگذاری شود، این بار به وسیله ی تیرچه‌ها، در تیر پیچش ایجاد می نماید. به ویژه زمانی که تیر کناری باشد و تنها از یک سمت تیرچه داشته باشد، این پیچیش وارد شده بیشتر می شود. به همین خاطر ترجیح می دهیم اتصال تیرچه‌ها به تیر از نوع ساده باشد؛ ولی در عمل چون سقف و تیر به صورت یکجا بتن ریزی می گردند، ناچارا این اتصال از نوع گیردار است. با گیردار شدن این اتصال در بخش بالای تیر و سقف یک لنگر منفی یا نگاتیو به وجود می آید. به منظور تحمل این لنگر باید تدابیری انجام شود تا مقاومت خمشی تکیه‌گاه‌ها در مقابل این لنگر بیشتر شود. لذا جهت تحمل این لنگر، از آرماتور ممان منفی استفاده می گردد. با وجود فرض تکیه‌گاه ساده برای تیرچه‌ها، اما باید این آرماتورها یا عصایی در هر تیرچه در محل تکیه‌گاه جای گیرند.
وظیفه ی این آرماتور چیست؟
اگر سقف و تیر به منظور تحمل پیچش وارده به تیر و سقف، طراحی می شد نیازی به استفاده از میلگرد لنگر منفی نخواهد بود. ولی همان طور که پیش تر هم گفتیم این سقف با فرض تکیه گاه ساده بدون ممان طراحی می شود. پس در اجرا به این میلگردها نیاز داریم. شکل میلگرد ممان منفی بدین شکل است که از یک بخش صاف و یک قسمت قائم با خم 90 درجه تشکیل شده است. بخش خم شده پشت تیر قرار داده می‌شود و قسمت صاف آن در روی تیرچه امتداد پیدا می کند. بهتر است قسمت خم شده آن به جای پشت تیر، در هسته تیر مهار شود. به این آرماتورها، نگاتیو یا سرتیرچه نیز می گویند.
کاربرد آرماتور ممان منفی:
به صورت کلی علت استفاده از میلگرد ممان منفی علاوه بر تحمل این لنگر در زیر اشاره شده است:
- اول، جلوگیری از ایجاد ترک در محل تکیه گاه تیر.
- دوم،کاهش خیز سقف و دامنه ارتعاشات.
- سوم، کاهش نیروی وارده به میلگردهای کششی.
- چهارم، جلوگیری از انهدام سقف در زمان گسیختگی.
ضوابط میلگرد ممان منفی
- اول، این آرماتورها بر اساس 15 درصد لنگر خمشی وسط دهانه محاسبه و در محل تکیه گاه قرار می گیرد.
- دوم، اگر تکیه گاه میانی باشد، ملاک محاسبه بیشترین لنگر خمشی دهانه‌های طرفین خواهد بود.
- سوم،سطح مقطع باید حداقل 0.15 آرماتورهای کششی تیرچه باشد که به وسیله ی طراح محاسبه می گردد.
- چهارم، سایز میلگرد ممان منفی معمولا 8، 10، 12 و گاهی 14 میلی‌متر می باشد که در قسمت بالایی سقف بتنی و بین دو دهانه کنار هم مورد استفاده قرار می گیرد.
- پنجم، حداقل طول میلگرد ممان منفی باید به اندازه یک پنجم دهانه باشد.
آیا اجرای آن لازم است؟
این آرماتورها باید در هر صورت اجرا شوند و همه ی آیین نامه ها از جمله نشریه شماره 543 (دستورالعمل طراحی و اجرای سقف‌های تیرچه و بلوک) و نشریه شماره 94 (تیرچه های پیش ساخته خرپایی، مشخصات فنی، روش طرح و محاسبه به انضمام جدول‌های محاسبه تیرچه) به استفاده از آن تاکید بسیار نموده‌اند؛ چرا که در هر دو انتهای تیرچه در بخش بالای سقف نیروی کششی ناشی از لنگر نگاتیو داریم استفاده از این آرماتورها ضرورت دارد.
فرق میلگرد ممان منفی و ادکا
میلگرد ادکا به منظور تقویت برشی تکیه‌گاه و جلوگیری از لغزش تیرچه روی تیر، استفاده می‌شود. متاسفانه بعضی از مجریان و مهندسین، آرماتور لنگر منفی و ادکا را با هم اشتباه می گیرند و صرفا به اجرای آرماتور ادکا بسنده می کنند.
درصورتی که این آرماتورها هیچ ربطی به میلگرد اتکا نداشته و همانطور که خدمتتان عرض کردیم کاربرد این آرماتورها در محل اتصال تیر به تیرچه، کاهش خیز سقف و جلوگیری از ترک در نواحی تکیه‌گاهی می باشد و به طور کلی جهت مقابله با نیروی کششی ایجاد شده ناشی از لنگر نگاتیو در بخش بالای دال بتنی به کار می رود.
میلگرد ممان منفی در اسکلت فلزی
همانطور که گفتیم کاربرد آرماتور لنگر منفی جهت تحمل نیروهای کششی ناشی از لنگر نگاتیو در دال بتنی سقف می باشد.
در سقف تیرچه بلوک اسکلت‌های فلزی چه تیرچه بتنی پیش ساخته چه تیرچه کرومیت، زمانی سقف بتن ریزی می‌شود، مقداری لنگر نگاتیو در بالای بر تیر به وجود می آید. به منظور تحمل این لنگرها، استفاده از آرماتورهای لنگر منفی لازم است.
سوالات متداول
میلگرد ممان منفی در سقف تیرچه بلوک چه کاربردی دارد؟
این میلگرد به منظور مقابله با لنگرهای منفی به وجود آمده در بخش بالای سقف اجرا می شود. در این متن درباره ی دیتیل اجرایی و ضوابط آن حرف خواهیم زد.
تفاوت میلگرد ممان منفی و ادکا چیست؟
میلگرد ممان منفی به منظور مقابله در مقابل لنگر منفی بخش بالای سقف اجرا شده اما میلگرد ادکا برای تقویت مقاومت برشی مقطع و جلوگیری از لغزش تیرچه از روی تیر، اجرا می گردد.