بار جانبی چیست؟
بارها در ساختمان از نظر جهت به دو گروه کلی طبقه بندی می شوند. گروه اول بارهای ثقلی که برای این بارها رو به پایین می باشند. این بارها ناشی از وزن ویژگی ها و وزن افراد و وسایلی بوده که در یک سازه وجود دارد. گروه دوم بارهای جانبی هستند. برای این بارها در راستای افق می باشد. دو عامل اصلی این بارها زلزله و باد هستند.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
مسئولیت تحمل گروه اول بارها، یعنی بارهای ثقلی به عهده تیرها و ستون‌ها می باشد. بار در وهله اول به کف سازه وارد می شود و بعد از آن به تیرها می رسد و سپس از طریق تیرها به ستون و در آخر از طریق ستون به پی و زمین منتقل می گردد. البته برخی بارهای ثقلی مانند بار آسانسور امکان دارد مستقیم به ستون‌ها وارد شوند. به مجموعه این سیستم؛ سیستم باربر ثقلی گفته می شوند. ولی مسئولیت تحمل گروه دوم بارها، یعنی بارهای جانبی، به عهده انواع سیستم‌های باربر جانبی می باشد.
انواع سیستم های باربر جانبی:
انواع سیستم های باربر جانبی بر طبق سیستم سازه به ۵ دسته کلی طبقه بندی می‌شوند:
الف، سیستم دیوارهای باربر
- اول، دیوارهای برشی بتن آرمه ویژه با ضریب رفتار ۵ و ارتفاع مجاز ۵۰ متر.
- دوم، دیوارهای برشی بتن آرمه متوسط با ضریب رفتار ۴ و ارتفاع مجاز ۵۰ متر.
- سوم، دیوارهای برشی بتن آرمه معمولی با ضریب رفتار ۳.۵ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر و برای ساختمان‌های با اهمیت متوسط در مناطق لرزه خیزی ۳ و ۴.
- چهارم، دیوارهای برشی با مصالح بنایی مسلح با ضریب رفتار ۳ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر.
- پنجم، دیوارهای متشکل از قاب‌های سبک فولادی سرد نورد و مهارهای تسمه ای فولادی با ضریب رفتار ۴ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر.
- ششم، دیوارهای تشکیل شده از قاب های سبک فولادی سرد نورد و صفحات پوشش فولادی با ضریب رفتار ۵.۵ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر.
- هفتم، دیوارهای بتن پاششی ۳ بعدی با ضریب رفتار ۳ و ارتفاع مجاز ۱۰ متر.
ب، سیستم قاب ساختمانی
- اول، دیوارهای برشی بتن آرمه ویژه با ضریب رفتار ۶ و ارتفاع مجاز ۵۰ متر. ( درصورت واقع شدن ساختمان در خاکی غیر از تیپ ۴، عدم نامنظمی شدید پیچشی در پلان و استفاده از سیستم مهارجانبی در هر دو سمت مرکز جرم، ارتفاع مجاز تا ۷۵ متر بالا می رود.)
- دوم، دیوارهای برشی بتن آرمه متوسط با ضریب رفتار ۵ و ارتفاع مجاز ۳۵ متر.
- سوم، دیوارهای برشی بتن آرمه معمولی با ضریب رفتار ۴ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر و به منظور ساختمان‌های پر اهمیت متوسط در مناطق لرزه خیزی ۳ و ۴.
- چهارم، دیوارهای برشی با مصالح بنایی مسلح با ضریب رفتار ۳ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر.
- پنجم، مهاربندی واگرای به خصوص فولادی با ضریب رفتار ۷. ( درصورتی که در تیر پیوند رفتار برشی حاکم باشد.) یا ۶ در صورتی که در تیر پیوند رفتار خمشی حاکم باشد و ارتفاع مجاز ۵۰ متر، در صورت واقع شدن ساختمان در خاکی غیر از تیپ ۴، عدم نامنظمی شدید پیچشی در پلان و به کارگیری از سیستم مهار جانبی در هر دو سمت مرکز جرم، ارتفاع مجاز تا ۷۵ متر بالا می رود.
- ششم، مهاربندی کمانش تاب با ضریب رفتار ۷ و ارتفاع مجاز ۵۰ متر.
- هفتم، مهاربندی همگرای معمولی فولادی با ضریب رفتار ۳.۵ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر.
- هشتم، مهاربندی همگرای به خصوص فولادی با ضریب رفتار ۵.۵ و ارتفاع مجاز ۵۰ متر، در صورت قرار گرفتن ساختمان در خاکی غیر از تیپ ۴، عدم نامنظمی شدید پیچشی در پلان و استفاده از سیستم مهارجانبی در هر دو سمت مرکز جرم، ارتفاع مجاز تا ۷۵ متر بالا می رود.
پ، سیستم قاب خمشی
- اول، قاب خمشی بتن آرمه ویژه با ضریب رفتار ۷.۵ و ارتفاع مجاز ۲۰۰ متر.
- دوم، قاب خمشی بتن آرمه متوسط با ضریب رفتار ۵ و ارتفاع مجاز ۳۵ متر.
- سوم، قاب خمشی بتن آرمه معمولی با ضریب رفتار ۳ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر و به منظور ساختمان های پر اهمیت متوسط در مناطق لرزه خیزی ۳ و ۴.
- چهارم، قاب خمشی فولادی به ویژه با ضریب رفتار ۷.۵ و ارتفاع مجاز ۲۰۰ متر.
- پنجم، قاب خمشی فولادی متوسط با ضریب رفتار ۵ و ارتفاع مجاز ۵۰ متر.
- ششم، قاب خمشی فولادی معمولی با ضریب رفتار ۳.۵ و ارتفاع مجاز ۱۵ متر و برای ساختمان های پر اهمیت متوسط در مناطق لرزه خیزی ۳ و ۴.
ت، سیستم دوگانه یا ترکیبی
- اول، قاب خمشی ویژه (فولادی یا بتنی) + دیوارهای برشی بتن آرمه ویژه با ضریب رفتار ۷.۵ و ارتفاع مجاز ۲۰۰ متر.
- دوم، قاب خمشی بتن آرمه متوسط + دیوارهای برشی بتن آرمه ویژه با ضریب رفتار ۶.۵ و ارتفاع مجاز ۷۰ متر.
- سوم، قاب خمشی بتن آرمه متوسط + دیوارهای برشی بتن آرمه متوسط با ضریب رفتار ۶ و ارتفاع مجاز ۵۰ متر.
- چهارم، قاب خمشی فولادی متوسط + دیوارهای برشی بتن آرمه متوسط با ضریب رفتار ۶ و ارتفاع مجاز ۵۰ متر.
- پنجم، قاب خمشی فولادی ویژه + مهاربندی واگرای ویژه فولادی با ضریب رفتار ۷.۵ و ارتفاع مجاز ۲۰۰ متر.
- ششم، قاب خمشی فولادی متوسط + مهاربندی واگرای ویژه فولادی با ضریب رفتار ۶ و ارتفاع مجاز ۷۰ متر.
- هفتم، قاب خمشی فولادی ویژه + مهاربندی همگرای ویژه فولادی با ضریب رفتار ۷ و ارتفاع مجاز ۲۰۰ متر.
- هشتم، قاب خمشی فولادی متوسط + مهاربندی همگرای ویژه فولادی با ضریب رفتار ۶ و ارتفاع مجاز ۷۰ متر.
ث، سیستم کنسولی
سازه های فولادی یا بتن آرمه ویژه با ضریب رفتار ۲ و ارتفاع مجاز ۱۰ متر .