نحوه برآورد هزینه مقاوم سازی ساختمان

مقاوم سازی ساختمان چیست؟

یکی از بهترین و موثرترین کارهایی که می توانیم برای افزایش بهبود عملکرد ساختمان ها و طولانی تر شدن عمر آن ها انجام دهیم، مقاوم سازی ساختمان است. مقاوم سازی به افزایش مقاومت و تقویت یک سازه در برابر عوامل طبیعی گفته می شود. فرایند مقاوم سازی شامل شناسایی مشکل، حذف بخش هایی از سازه و تقویت بخش های آسیب دیده آن است.

از جمله مشکلات ساختمان ها که نیاز به مقاوم سازی دارند:

درکل ساختمان های فرسوده یا ساختمان هایی که زمان زیادی از ساخت آن ها می گذرد، نیاز به مقاوم سازی دارند. علاوه بر این برخی از ساختمان ها به دلیل وجود خطا در طراحی، تغییر کاربری یا افزایش تعداد طبقات، باید مقاوم سازی شوند. از جمله مشکلات این ساختمان ها که نیاز به مقاوم سازی را افزایش می دهند:

• نشست کردن پی ساختمان
• ترک خوردگی دیوارها
• خوردگی اسکلت فولادی ساختمان
• لایه لایه شدن بخش های بتن ساختمان

عوامل موثر بر هزینه مقاوم سازی

هزینه مقاوم سازی ساختمان تحت تأثیر عوامل متعددی همچون؛ نوع ساختمان،قدمت سازه،روش مقاوم سازی و … قرار می‌گیرد. این عوامل به شکل گسترده‌ای بر تصمیمات مرتبط با مقاوم سازی و هزینه‌های آن تأثیر می‌گذارند. درزیر به توضیح برخی از عوامل میپردازیم:

1. نوع ساختمان: نوع ساختمان (مسکونی،تجاری،صنعتی و …) تاثیرمستقیمی بر هزینه های بهینه سازی دارد. زیرا تعیین می‌کند که چه نوع مواد ساختمانی و روش‌های مقاوم سازی باید در طراحی و اجرای ساختمان مورد استفاده قرار گیرد. مقاوم‌سازی ساختمان‌های بتنی معمولا به دلیل ماهیت مقاوتی خود در برابر نیروهای وارده ارزان‌تر از مقاوم‌ سازی ساختمان‌های فولادی است.
2. متریال مورد استفاده در مقاوم سازی: کیفیت و نوع مواد مصرفی در مقاوم سازی نیز اهمیت بالایی دارد. مصالح باکیفیت و استاندارد می‌توانند مقاومت نهایی ساختمان را افزایش دهند. انتخاب مواد با کیفیت مناسب می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد.
3. سن ساختمان: سن ساختمان یکی از عوامل مهم در تعیین هزینه مقاوم سازی است. ساختمان‌های قدیمی‌تر به دلیل فرسودگی و عدم تطابق با استانداردهای جدید نیاز به بهسازی گسترده‌تری داشته باشند که این موضوع می‌تواند هزینه بردار باشد و باعث افزایش در هزینه ها شود.
4. تعداد طبقات: تعداد طبقات یک ساختمان نیز تأثیرگذار است. ساختمان‌های با تعداد طبقات بیشتر ممکن است نیاز به مقاوم سازی گسترده‌تری داشته باشند، که این موضوع می‌تواند به افزایش هزینه‌ها منجر شود.
5. روش مقاوم سازی: انتخاب روش مقاوم سازی نیز تأثیر زیادی بر هزینه دارد. برخی روش‌ها ممکن است سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر باشند، در حالی که روش‌های دیگر ممکن است زمان‌برتر و پرهزینه‌تر باشند. این انتخاب باید با توجه به ویژگی‌های خاص ساختمان صورت گیرد.
6. سایر هزینه‌ها: هزینه‌های مرتبط با مقاوم سازی شامل
   • دستمزد افرادی است که کارهای مقاوم سازی را انجام می‌دهند
   • هزینه‌های تست‌های تخصصی مقاوم سازی
   • هزینه مواد مصرفی می‌شوند
   • و …
7. موقعیت مکانی سازه: محل قرارگیری ساختمان در مناطق جغرافیایی مختلف نیز تأثیرگذار است. ساختمان‌های در مناطق زلزله‌خیز ممکن است نیاز به مقاوم سازی گسترده‌تری داشته باشند، که این خود می‌تواند هزینه را افزایش دهد.

مقاوم سازی ساختمان به چند دسته تقسیم می گردد

• ساختمان هایی که کاربری آن ها باید در هر وضعیتی حفظ گردد و وجود آن ها برای کشور حیاتی محسوب می شود و در صورت آسیب دیدن صدمات جانی بسیاری به دنبال دارند ضمن اینکه وجود آنها پس از وقوع حوادث غیر مترقبه ضروری میباشد: بیمارستانها , مراکزدرمانی , مراکزامنیتی , پالایشگاهها و …، برآورد هزینه مقاوم سازی ساختمانهای حیاتی یک کشور میتواند تاحد زیادی صدمات جانی ومالی افراد را پس از وقوع حادثه کمتر کند.
• ساختمانهایی میشود که در صورت خرابی افراد را با خسارات جانی و مالی بسیاری روبه رو خواهد ساخت مثل : مراکز عمومی , برجها , دانشگاهها و …، لذا مقاوم سازی ساختمان این فضاهای عمومی باتوجه به عبور و مرور بالا در آنها و احتمال فرسودگی سریعتر بدلیل وجود بارمرده و زنده ی بیشتر در آنها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار میباشد.
• ساختمانهای معمولی که از کاربری مسکونی و اداری برخوردار هستند و به دلایل مختلف مثل: موقعیت, کاربری, نقص های فنی و اجرایی و… احتیاج به مقاوم سازی دارند.

محاسبه هزینه مقاوم سازی ساختمان قبل از اجرا

در شرایطی به مقاوم سازی نیاز داریم که ساختمان‌ها یا فرسوده شده‌اند یا نزدیک پایان عمر سازه‌ای خود هستند. علاوه بر عمر سازه، خطا در طراحی، ایجاد تغییر در بارگذاری سازه به دلیل حوادث طبیعی یا افزایش طبقات از دیگر عوامل نیاز به مقاوم سازی است. نشست‌کردن پی ساختمان، خوردگی اسکلت فولادی، لایه‌لایه شدن بتن و ترک‌خوردگی دیوارها در این ساختمان‌ها از مشکلات عمده هستند. ازآنجاکه روش واحد و یکسانی برای اجرای پروژه‌های مقاوم‌سازی وجود ندارد، برآورد هزینه مقاوم سازی نیز مشکل‌تر از برآورد بودجه ساخت از ابتدا است.

به‌صورت کلی مقاوم سازی ساختمان یک عملیات اجرایی پرهزینه است. بنابراین باید پیش از هرگونه اقدامی، هزینه مقاوم سازی ساختمان تا حد ممکن محاسبه و مناسب‌ترین روش را انتخاب کرد. در برآورد هزینه مقاوم سازی ساختمان عواملی نظیر، منطقه مورد نظر، نوع ساختمان، اسکلت بتنی یا فلزی سازه، شرایط و مصالح مورداستفاده، عمر، تعداد طبقات و کاربری ساختمان دخیل هستند. درصورتی‌که هریک از این عوامل به‌درستی کارشناسی شود، علاوه بر کاهش هزینه مقاوم سازی می‌توان از آسیب‌های مالی و جانی نیز پیشگیری کرد. بنابراین هزینه مقاوم سازی ساختمان به روشی بستگی دارد که کارشناس برای مقاوم سازی انتخاب می‌کند.

نکته مهم در برآورد هزینه مقاوم سازی، کارشناسی درست و انتخاب روش مناسب است.ازآنجاکه مقاوم سازی مانند ساخت یک امر از قبل برنامه‌ریزی ‌شده نیست و همواره قابلیت تغییر دارد، این امکان وجود دارد که با اشتباهات اجرایی همراه باشد. کاهش حتی‌الامکان اشتباهات در مرحله اجرا از دیگر عوامل برآورد و کاهش هزینه مقاوم سازی ساختمان است. هرچه ساختمان قدیمی‌تر باشد شرایط اجرا و برآورد هزینه مقاوم سازی پیچیده‌تر می‌شود. در این موارد حتماً توجه کنید که میزان مقاوم سازی را متناسب با عمر باقی‌مانده فونداسیون ساختمان انتخاب کنید.

هزینه مقاوم سازی در ساختمان های فولادی چگونه است؟

سازه‌های فولادی به دلیل گران‌تر بودن تیر آهن نسبت به سازه های بتنی کمتر ساخته می‌شوند. سازه‌های فولادی معمولاً برای بهبود موارد زیر به مقاوم سازی ساختمان نیاز است:

• افزایش مقاومت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی
• افزایش مقاومت در برابر آتش‌سوزی
• رفع نقص در اجرا و بهبود خستگی سازه
• رفع آسیب ناشی از سطح مقطع کم ستون
• رفع آسیب ناشی از عدم رعایت اصل تیر ضعیف و ستون قوی
• رفع آسیب ناشی از پایین بودن کیفیت جوش در اتصالات

هزینه‌های مقاوم سازی درساختمان های بتنی چگونه است؟

در ایران سازه‌های بتنی به دلیل هزینه ساخت کمتر، رواج بیشتری دارد. یکی از دلایل کاهش هزینه بتن مسلح، تولید میلگرد مازاد با استانداردهای جهانی است. رایج‌ترین روش مقاوم سازی ستون‌های بتنی استفاده از ژاکت فلزی و ورق‌های فولادی است. درنتیجه استعلام قیمت ورق آهن می‌توانددرتخمین هزینه مقاوم سازی بسیار تأثیرگذار باشد.

ساختمان‌های بتنی معمولا به روش‌های زیر مقاوم سازی می‌شوند:

• کوتاه کردن دهانه
• کامپوزیت‌های پلیمری تسلیح کننده‌ی فولادی (SRP)
• مقاوم سازی با استفاده از الیاف FRP و مقاطع فولادی
• مقاوم سازی با کاشت میلگرد
• بزرگ کردن مقطع
• استفاده از دیوار برشی
• افزایش مقاومت اسکلت بتنی به‌وسیله میراگر (دمپر)
• افزایش مقاومت اسکلت بتنی با استفاده از شاتکریت
• استفاده از جداگرهای لرزه‌ای
• استفاده از پس کشیدگی یا پیش تنیدگی
• تعمیر سطح و رویه بتن با استفاده از تزریق رزین و مواد آب‌بند

روش‌های مقرون به صرفه مقاوم سازی ساختمان ها در ایران

نوع سازه در انتخاب روش مقاوم سازی بسیار تأثیرگذار است. مثلاً مقاوم سازی با مهاربند فلزی در سازه‌های فولادی آسان‌تر از مقاوم سازی با دیوار برشی در سازه‌های بتنی است. هرچند هردو این روش‌ها ازنظر هزینه مقاوم سازی، گران و پرزحمت هستند.مقاوم سازی سازه‌های بتنی با کاشت میلگرد یکی از مناسب‌ترین و اقتصادی‌ترین روش‌های تقویت سازه‌های بتنی است. از نظر هزینه مقاوم سازی استفاده از سیستم پس کشیدگی روشی مقرون‌به‌صرفه است. هم‌چنین برای اجرا نیز به زمان کمتری نیاز دارد. به علاوه مقاوم سازی با استفاده از ورق‌های FRP خارجی، مقرون‌به‌صرفه، آسان و با هزینه کم انجام می‌گیرد. هزینه مقاوم سازی با کامپوزیت FRP حدود ۴۰ الی ۶۰ درصد کمتر از هزینه استفاده از ژاکت بتنی است.

هزینه خرید و نصب تجهیزات مقاوم سازی سازه بتنی با میراگر تقریباً بالا است اما به دلیل کاهش مصرف مصالح و امکان ترکیب با سایر روش‌های مقاوم سازی سازه‌های بتنی، می‌تواند توجیه اقتصادی داشته باشد.مهم‌ترین نکته در کنترل هزینه مقاوم سازی این است که در همان اولین مرتبه، مقاوم سازی را با روش مناسب به بهترین نحو انجام دهید.

سخن پایانی

در این مقاله، تلاش شده است تا با ارائه اطلاعات جامع در خصوص هزینه مقاوم سازی ساختمان، روش‌های مقرون به صرفه مقاوم سازی ساختمان ها در ایران، محاسبه هزینه مقاوم سازی ساختمان قبل از اجرا،عوامل موثر بر هزینه مقاوم سازی و…به طور دقیق‌تری هزینه‌ها و فرآیند مقاوم‌سازی ساختمان را درک کرده و تصمیمات خود را با آگاهی بیشتری بگیرید.